گيلاس سپارده و ساير نقاط اشكورات [كاشت ؛ خواص ...]

 

 

گيلاس سپارده و ساير نقاط اشكورات

 

 

اين عكس درخت  ميوه گيلاس را در بالا اشكور نشان مي دهد .

بيوگرافي درخت گيلاس

درخت گیلاس بدون خار و دارای میوه ی گوشت‌ دار و محتوی یک هسته است.     

گیلاس میوه ی کوچک، گرد و ملین است که در هنگام چیدن به رنگ قرمز یا سیاه می‏ باشد و دارای یک هسته است. در واقع در طبیعت سه نوع گیلاس به رنگ‏ های قرمز، سیاه  و زرد یافت می ‏شود.گیلاس ‏ها را همیشه رسیده می ‏چینند زیرا پس از چیدن به خوبی رشد نمی ‏کنند و شما می ‏توانید آن را تنها 1 تا 3 روز به خوبی نگهداری نمایید.

 شكوفه درخت گيلاس اشكورات   

 

 

 پرورش درخت گيلاس

گیلاس یکی از محبوب‌ترین میوه هاست. پرورشِ درختِ گیلاس نیز بسیار آسان است. شاید بزرگ‌ترین مشکل در پرورشِ این گیاه دور نگه داشتنِ پرندگان از نوک زدن به محصول‌تان باشد. همچنین آوردنِ یک کاسه گیلاس از درخت‌تان به خانه نیز مشکل است، زیرا آن‌ها احتمالاً از مدتی طولانی قبل از آورده شدن به خانه خورده شده‌اند! 

درختانِ گیلاس می‌توانند به ارتفاعِ 6 تا 9 متر رشد کنند. آن‌ها شکوفه هایِ زیبا و معطری را در اوایلِ بهار تولید می‌کنند. در بسیاری کشور‌ها شکوفه هایِ گیلاس دلیلی برای برگزاریِ جشن‌ها هستند. محصولِ درخت سریع و در فصلِ بهار می‌رسد و در اواخرِ بهار برداشت می‌شود. 

دو نوعِ اصلی از گیلاس وجود دارد: 

گیلاسِ شیرین: یعنی‌‌ همان گیلاسی که به صورتِ تازه از درختتان می‌خورید. پرورش دهندگانِ خانگی این نوع را ترجیح می‌دهند چون می‌توانند آن‌ها را به صورتِ تازه میل کنند. 

گیلاسِ ترش: که در پخت و پز استفاده می‌شود. این نوع از گیلاس اغلب توسطِ کشاورزانِ حرفه‌ای در باغ هایِ میوه پرورش داده می‌شود. 

اگر تفاوتِ بینِ گیلاسِ شیرین و ترش را متوجه نشدید، میوه تازه هر کدام را از درخت جدا کرده و بخورید! آنگاه مطمئناً متوجهِ تفاوتشان خواهید شد!!! 

چوبِ درختِ گیلاس سخت است و به همین دلیل گزینه خوبی برایِ تولیدِ وسایلِ خانگی است. این چوب همچنین چوبِ خوبی برایِ سوختن در شومینه است. 

تکثیرِ درختِ گیلاس:

درختِ گیلاس از دانه‌اش رشد می‌کند. یعنی‌‌ همان هسته‌ای که در وسطِ میوه گیلاس قرار دارد. اگر تعدادی از این دانه‌ها را در باغ بکارید، سالِ بعد نهال هایِ کوچکی از این گیاه را در باغ‌تان مشاهده خواهید کرد؛ اما امروزه بسیاری از مردم این نهال‌ها را به صورتِ آماده از گلخانه‌ها تهیه می‌کنند. آن‌ها 10 تا 20 سانتی‌متر ارتفاع دارند و چند سال طول می‌کشد تا محصول دهیِ خود را آغاز کنند. 

شما همچنین می‌توانید شاخه هایِ گیلاس را به درختانِ میوه دیگر پیوند بزنید. 

کاشتِ درختِ گیلاس: 

نهالِ این گیاه را در فصلِ بهار یا تابستان به باغ یا باغچه خود منتقل کنید. به احتمالِ زیاد ظرف یا گلدانِ نهالی که خریداری کرده‌اید از جنسِ تجزیه پذیر است و در خاکِ مرطوب به سرعت شکسته و تجزیه می‌شود و به ریشه‌ها اجازه می‌دهد که به راحتی از آن عبور کرده و در خاک گسترش یابند. اما اگر این گونه نبود و گلدانِ نهالتان از جنسِ پلاستیک و ماده‌ای دیگر بود، نیاز است که ریشه‌ها را از آن خارج کنید و سپس آن‌ها را در خاک بکارید. حالا گودالی در خاک حفر کنید که سه برابرِ اندازه ریشه نهالتان عمق و پهنا داشته باشد؛ سپس مقدارِ زیادی کود یا کمپوستِ غنی به همراه خاکِ تازه درونِ آن بریزید. 

اگر گلدانتان تجزیه پذیر (از جنس تورب یا زغالِ گیاهی است) شکست‌هایی را در آن ایجاد کنید تا بر سرعتِ تجزیه آن بیافزایید؛ سپس نهالتان را تا جایی که قبلاً درونِ خاک قرار داشته است، در خاک بگذارید (آن را عمیق‌تر نکارید)، حالا اطرافِ ریشه‌ها را با مخلوطی از خاک و کود گیاهی یا کمپوست پُر کنید. خاک را در اطرافِ درختتان فشار داده و سفت کنید. 

اگر در منطقه‌تان وزشِ باد زیاد است، در سال هایِ ابتداییِ زندگیِ نهال آن را به یک تیرِ چوبیِ قائم ببندید تا صاف بماند و در اثرِ وزش باد آسیب نبیند. 

به گیاه‌تان به خوبی و عمیقاً آب بدهید. آبیاریِ عمقی را مکرراً انجام دهید تا به ریشه هایِ جدید اجازه رشد و گسترش دهید.     

حديث :

مسلماني كه درختي بكارد ويا زراعتي كسب نمايد اجر وپاداشصدقه را در راه خدا خواهد داشت ( رسول خدا(ص) ) 

 

 دستورالعمل فني كاشت نهال 

 1- شخم زمين:با استفاده از گاوآهنهاي قلمي يا دكمپكتور زمين بايد به عمق120 تا130 سانتيمتر بصورت دو شخم عمود بر هم نرم وآماده گردد.
2- تهيه نقشه: براي كاشت درختان ميوه روشهاي مختلفي از جمله مربعي، مستطيلي، مثلثي و داربستي وجود دارد روشهاي مستطيلي و مثلثي از ديگر روش ها بهتر است چون در اين دو روش درختان از نور گيري بهتري برخوردار بوده و كمترين سايه اندازي را بر روي هم خواهند داشت .  ازكاشتن درختان به روش مربع در مناطق سردسير بايد خوداري گردد زيرا اين روش مخصص مناطق گرمسيري است در اين روش درختان در صبح و بعد ظهر بر روي هم سايه اندازي دارند و عملكرد به شدت پائين مي آيد .
3- حفر گودال: ابعاد گودال بسته به حاصلخيزي، جنس خاك و نوع درخت متغير است. در صورت مساعد بودن شرايط خاك بهتر است ابعاد گودال به طول 50 سانتيمتر ، عرض50 سانتيمتر و عمق 50 سانتيمتر باشد. در اراضي داراي خاك ضعيف و سنگلاخي ابعاد گودال به طول 100سانتيمتر، عرض 80 سانتيمتر و عمق 150 سانتيمتر در نظر گرفته مي شود. با اين روش كشت، درختان در مدت يك سال به اندازه دو تا سه سال رشد مي كنند و در دراز مدت هيچ مشكلي براي رشد و نمو درخت بوجود نمي آيد.درموقع حفر گودال، خاك سطح الارض(قسمت بالا) در سمت راست و خاك پائين در سمت چپ گودال ريخته شود. در زمان كاشت نهال خاك سطح الارض (كه قويتر و حاصلخيزتر است) را با كود دامي پوسيده مخلوط نموده، و اطراف نهال با آن پر خواهد شد
4- خاك مناسب: بطور كلي اكثر درختان ميوه طالب خاكهاي سبك (شني لومي) با اسيديته 7-6مي باشند. در صورت نامساعد بودن خاك، با انتخاب پايه مناسب مي توان مشكل را برطرف نمود. از كاشت درختان هلو در خاكهاي سنگين بايد خودراي شود. چون پس از مدتي برگهاي هلو كوچك و زرد رنگ شده ودر نهايت شروع به ريزش مي نمايند. خاك هاي سنگين مناسب درختان آلو و گلابي است. در خاكهاي آهكي و شني و سنگلاخي نيز درختان گيلاس، گردو و زردآلو.بهترين عملكرد را دارند.

5- انتخاب نوع درخت ورقم مناسب آن: از كاشت درختان گردو ،زردآلو، سيب، گلابي(ديررس)،هلوهاي زودرس (اسپرينگ تايم يا 60روزه و زعفراني اول رس )و آلو(بخارا يا درگزي )در دشت خوداري گردد، چون در اكثر سال ها دچار سرمازدگي بهاره مي شوند. براي كاشت درختان ميوه بهتر است حداقل از دو تا سه رقم سازگار در منطقه استفاده گردد تا گرده افشاني به بهترين نحو صورت گيرد و ريسك توليد محصول كاهش يابد.

6- تهيه و حمل نهال: بهتر است از خزانه هاي مورد تائيد كميته نهال استان نهال داراي اتيكت تهيه گردد و بصورت شكلات پيچ تا محل مورد نظر انتقال يابد و بلافاصله كشت گردد. در غير اين صورت روي ريشه ها را بپوشانيده تا ريشه هاي مويي خشك نشوند.

7- آرايش ريشه و ضدعفوني نهال: پس از حذف ريشه هاي زخمي و شكسته، با استفاده از 50ليتر آب، 7 كيلوگرم كود دامي تازه و 300 گرم سم قارچ كش ميتوان معجوني آماده كرده و ريشه ها نهال را با آن ضدعفوني نمود .
8- سر برداري نهال: بدون استثنا در موقع كاشت نهال بايد سر برداري صورت گيرد تا تعادل قسمت هوايي و زميني برقرار گردد. بستگي به نوع درخت سر برداري متغير مي باشد. بطور كلي براي اكثر درختان همچون سيب،گلابي،به وآلو يك متر و براي هلو و شليل 80-60سانتيمتر وبراي گردو 120 سانتيمترسربرداري مناسب است. با توجه به خالي بودن ساقه گردو جهت جلوگيري از نفوذ آب به داخل ساقه محل برش بايد با چسب پيوند پوشانيده شود .
9- جهت و ارتفاع كاشت نهال: براي گيرايي بيشتر،توليدكنندگان نهال پيوند را در سمت شمال مي زنند، لذا هنگام كاشت نهال بايد پيوندك در سمت شمال قرار گيرد. در غير اين صورت 7-5 سال بعد،از تنه درخت صمغ خارج شده و باعث خشك شدن آن مي شود.همچنين موقع كاشت نهال پيوندك بايد20-10 سانتيمتر بالاتر از سطح خاك باشد تا خفه نشود.
10- آبياري:لازم است بلافاصله پس از كاشت نهال، آبياري دقيق انجام گيرد. در صورت نبودن آب، با پا خاك اطراف نهال را فشرده تا هواي اطراف ريشه هاخارج شود و از خشك شدن نهال جلوگيري گردد.  

 

 

چگونه درختِ گیلاس را پرورش دهیم؟   

پس از اینکه نهالِ گیلاس‌تان در باغ یا باغچه‌تان مستقر شد و پا گرفت، دیگر به خوبی و با توجه و مراقبتِ اندکی به رشدِ خود ادامه خواهد داد. در سال هایِ اولیه عمرِ درخت از تقویت کننده هایِ جامد (که به آرامی آزاد می‌شوند) استفاده کنید تا رشدِ سالم و سریعِ آن را تضمین نمائید. 

هر بهار قبل از اینکه جوانه‌ها باز شوند، درختتان را با روغن هایِ مخصوص اسپری کنید. این کار بسیاری از آفات را از بین می‌برد. سپس در صورتی که مشکلی در موردِ آفات یا بیماری‌ها وجود دارد به طورِ مکرر در طولِ فصلِ رشد نیز درختتان را با اسپری هایِ مخصوصِ آن سمپاشی کنید. توصیه می‌کنیم که از اسپری یا سمپاشی کردنِ درخت در زمانِ نزدیک به برداشتِ محصول پرهیز کنید. از هر ماده‌ای که برایِ اسپری کردن استفاده می‌کنید، بر طبقِ دستورالعملِ نوشته شده بر رویِ برچسبِ آن استفاده کنید.   

 

روشهای از بین بردن آفات درخت گیلاس

آفات گیلاس و روشهای دفع آن:

از آفات مهم گیلاس:کرم سفید ریشه،اواع سوسک پوست خوار،سرخورطومی گیلاس،مگس گیلاس را می توان نام برد.

هر کدام از این آفات به بخش خاصی از گیاه حمله می کنند.کرم سفید ریشه ریشه های درخت را صدمه می زند و گاه قطع می کند.

مبارزه با این آفت باید به صورت همگانی صورت پذیرد.

برای این کار باید در زمان خروج کرمینه های سن اول زیر سایه انداز درخت را سم ریزی کرد.

مگس و سرخورطومی گیلاس دو آفت مهمی هستند که مستقیم به میوه گیلاس خسارت وترد می کنند.

در تراکم های پایین آفات مذکور انجام دادن فراگیر شخم پاییزه میزان خسارت را تا حدی پذیرفتنی پایین می آورد.ولی در تراکم های بالا علاوه بر انجام دادن شخم سرخورطومی گیلاس استفاده از ترکیبات شیمیایی در زمان فعالیت آفت الزامی است.

وبرای مبارزه با مگس گیلاس با توجه به نزدیک بودن فعالیت آفت به زمان برداشت بهتر است از تله های زرد رنگ عمودی به تنهایی یا همراه با لوراستنارات آمونیوم استفاده کرد.
 منبع : www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com
 

 

هرس کردنِ درختِ گیلاس:

مانندِ گیاهانِ دیگر، هرس کردن به تضمینِ سلامتیِ درخت گیلاس کمک می‌کند. این کار باید در اوایلِ بهار صورت بگیرد یعنی قبل از اینکه رشدِ درخت در سالِ جدید شروع شود. 

درخت‌تان را به صورتِ سلانه هرس کنید. شاخه هایِ مرده و یا ناسالم را از درخت جدا کنید. نواحیِ بیش از حد پُر شاخه درخت را نیز هرس کنید؛ این کار موجب می‌شود تا هوا و نورِ خورشید به همه قسمت‌هایِ درخت برسد و در نتیجه سلامتِ عمومیِ درختتان را تضمین می‌کند. همچنین می‌توانید برایِ شکل دهی به شاخه‌های درخت از هرس کردن استفاده کنید. 

هرسِ سالانه درختتان را کوچک‌تر و کنترل پذیر‌تر می‌کند   

 

 

 

استفاده از گیلاس

گیلاس‏ ها را بهتر ا‏ست تازه‏ تازه پس از چیدن از درخت تناول کرد زيرا نمي توان آنراه صورت تازه ذخیره و نگه ‏داری کرد. اغلب از گیلاس مربا و ژله درست مي كنند، ولی می ‏توان آن ها را فریز کرد؛ البته بهتر است که اول هسته ‏های آن در آورده شود 

 

فواید گیلاس 

بر طبق آخرین و بهترین اخبار به دست آمده مشخص گردیده که گیلاس‏ ها منبع غنی آنتی ‏اکسیدان‏ ها هستند.گیلاس ‏ها غذای متداولی در عصر حجر بوده‏ اند و باستان‏ شناسان بقایای هسته‏ های گیلاس را در بسیاری از غارها و صخره‏ های مسکونی ما قبل تاریخ یافته ‏‏اند.

 گيلاس شيرين يك ميوه فصلي است كه امروزه به غير از مصرف تازه ي آن ؛ مي توان به خوبي از ميوه ي خشك آن و يا بصورت آب ميوه استفاده كرد .

 گروه‏ های گیاه شناختی زیر مجموعه درخت ‏های گیلاس شامل: درختان آلو، هلو، بادام و زرد‏آلو است . نه تنها از میوه درخت گیلاس، بلکه از شکوفه‏ ها و چوب آن نیز استفاده می‏ گردد.

برای این که ارزش این گیاه را بدانیم کافی است بگوییم تمام قسمت ‏های این میوه یعنی: گوشت، دم، هسته، برگ و ساقه ی آن در طب و صنعت استعمال دارد.

همه ی ما از مصرف گیلاس تازه در یک روز گرم تابستانی لذت می‏ بریم؛ این میوه دارای چربی کم و فیبر زیاد است و اگر شما درمان های گیاهی را قبول داشته باشید، بدانید که گواتر مزمن با خوردن گیلاس تا حد زیادی کنترل می‏ شود و همچنین مانند یک عامل تخلیه و زهکشی در مجاری ادرار و لوله‏ های هاضمه کار می‏ کند و سنگ‏ ها را از بین می‏ برد و مصرف آن در حد مناسب به مبتلایان به دیابت و ورم مفاصل توصیه می ‏شود زیرا میوه‏ ای است که نشاسته ی کمی دارد و قندش برای افراد دیابتی زیان بار نیست.

توجه : البته باز هم تاکید می شود که اگر به میزان توصیه شده توسط متخصص تغذیه مصرف شود.

گیلاس همچنین مسکن اعصاب بوده، ملین است، خون را پاک و معده را نیز تمیز می ‏کند و جوشانده ی دم گیلاس برای دفع سنگ‏ های مثانه و تمیز کردن مجاری ادرار در طب تجربی مصرف دائم دارد . 

 

 

مهمترين خواص گیلاس 

1-ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی

آیا اغلب در محصولات لوازم آرایشی به دنبال یک آنتی اکسیدان معجزه‌گر هستید؟ پس بهتر است این بار تنها سری به میوه فروشی محل بزنید و مقداری گیلاس بخرید! همان‌طور که می‌دانیم، آنتی‌اکسیدان فرایند پیر شدن را بسیار کند می‌کند. گیلاس حاوی ترکیبات پلی فنولیک فلونوئید است که با عنوان گلرنگ گلیکوزید خوانده می‌شود. این ترکیبات در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات رنگی یافت می‌شود و ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی بالایی دارند.

2- چرخه خواب بدن را تنظیم می‌کند

آیا در خوابیدن مشکل دارید؟ ملاتونین موجود در گیلاس، سیستم عصبی را آرام کرده و استرس و تحریکات عصبی را کاهش داده و به درمان وضعیت‌های بی‌خوابی و سردرد کمک شایانی می‌کند.

3- ویژگی‌های ضدالتهابی

علاوه بر منابع آنتی‌اکسیدان، گلرنگ موجود در گیلاس همانند یک عامل ضد التهابی عمل می‌کند. بنابراین، گیلاس به صورت بالقوه می‌تواند همانند یک سپر در مقابل بیماری‌های دردناک مزمن همانند التهاب مفاصل و دیگر بیماری‌های عضلانی عمل کند. همچنین می‌تواند برای آرام کردن جراحات ورزشی مورد مصرف قرار گیرد. یک لیوان آب گیلاس می‌تواند تنها چیزی باشد که بعد از یک جلسه ورزشی سخت به درد شما بخورد.

4- جایگزین موثر برای مسکن‌ها

به دلایل ویژگی‌های ضدالتهابی اشاره شده در موارد بالا، گیلاس می‌تواند به جای مسکن‌هایی از جمله آسپیرین، مورفین یا ادویل استفاده شود. بنابراین ایجاد یک راه طبیعی برای مقابله با درد شما را کاملاً از عوارض جانبی این داروها دور نگاه می‌دارد.

5-کم کالری

در عین حال که گیلاس بسیار مغذی است یک غذای کم کالری محسوب می‌شود بنابراین هیچ مشکلی ندارد که در برنامه رژیمی هر کسی قرار گیرد. گیلاس مخلوط خوبی از مواد معدنی لازم برای فعالیت‌های مختلف در بدن است.

6-ویژگی‌های ضد سرطانی

چه سبک زندگی‌مان را سرزنش کنیم و چه از بدشانسی شکایت کنیم، ولی حقیقت این است که سرطان در دنیا روز به روز به طور پیوسته در بین انواع گروه های سنی در حال افزایش است. در عین حال در مورد شروع و گسترش آن چیزی نمی‌دانیم، ولی شواهد تجربی و علمی بیان می‌دارند، برخی از مواد شیمیایی موجود در گیلاس، همانند نجات دهنده های طبیعی در برابر این بیماری عمل می‌کنند. برخی از ترکیبات یافت شده در گیلاس نظیر کوئرسیتین، الاژیک اسید و پریلیل الکل ثابت شده است که بسیار در جلوگیری از روند شروع و گسترش سرطان نقش دارند.

7- سم‌زدایی

خاصیت دفع سموم برای همگی ما جالب است. چه کسی است که دوست نداشته باشد تا سموم را از بدنش خارج کرده و به یک حس سلامتی برسد؟ گیلاس علاوه بر ویژگی‌های ذکر شده، به بدن کمک می‌کند تا مواد خارجی را از بدن دفع کرده و یک امنیت و زهرزدایی طبیعی برای بدن ایجاد کند.

ارزش تغذیه‏ ای گیلاس.

هر 100 گرم گیلاس (حدود 14عدد گیلاس متوسط) دارای این ترکیبات است

انرژی                                     72/06کیلو کالری

رطوبت                                    80/74گرم

کربوهیدرات                           16/60گرم

پروتئین                                  1/21گرم

چربی                                    0/69 گرم

فیبر                                      1/87 گرم

کلسیم                                 14/71 میلی ‏گرم

فسفر                                  19/12میلی ‏گرم

آهن                                     0/38 میلی ‏گرم

پتاسیم                                223/5 میلی ‏گرم

فلوئور                                   25میلروگرم

منیزیوم                                11/76میلی ‏گرم

 ویتامین آ                             21/47 RE

ویتامین ث                           7/06میلی ‏گرم

اسید فولیک                          4/12 میلروگرم

و دیگر مواد معدنی ...

راهنمایی ‏های تغذیه ‏ای

چربی اشباع شده در گیلاس بسیار کم است. کلسترول ندارد (مانند سایر گیاهان)گيلاس، سدیم ندارد، فیبر خوراکی بالایی دارد، از ویتامین C بالایی برخوردار است.

منبع اين نوشتار:ماهنامه دنیای تغذیه خانم ندا پیله ‏ور

همانطور كه توجه مي فرماييد بنده از ماهنامه ها ؛ مجلات ؛ روزنامه ها ؛ كتب ؛ وبلاگ ها و سايت ها و در آخر تحقيقات ميداني[ با پرسش از مردم] مطالبم را مي نويسم دراينجا از ماهنامه دنياي تغديه بهره گرفته ام كه اميد وارم خوشتان بيايد. گيلاس هم خود بنوعي مادر ميوه هاست زيرا هلو ؛ آلو ؛ بادام و زردآلو از خانواده و زير شاخه هاي گيلاس مي باشند. اما گيلاس در اشكور در مناطقي مثل بالا اشكور بوفور يافت مي شود و از نظر رنگ و شكل با گيلاس مشهد فرق مي كند . چون گيلاس مشهد در دشت ولي گيلاس اشكورات در نواحي بلند كوهستان بوجود مي آيد و گاهاً به نظر حقير خوشمزه تر هم هست . بعقيده بعضي از كارشناسان گيلاس كوهستانهايي مثل اشكور كرم خوردگي كمتري هم دارد و ميوه آن داراي شفافيت خاصي بوده و اغلب به دو    رنگ ديده مي شود .  در روستاي ما سپارده بالا اشكور بعد از فندق بنظر من گيلاس هست كه بعنوان ميوه خوب خود را نشان مي دهد .[نويسنده اسماعيل اشكور كيايي] 

منابع : 

-دكتر علي دادار مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي خراسان شمالي  . 

- سايت پارسه گرد 

- وبلاگ دانشجویان دانشكده كشاورزي سراوان 

- مجله پزشكي و سلامت 

 تحقيق و گردآوري اسماعيل اشكور كيايي م 1348 سپارده