محمد ولى مظفرى كجيدى (دامانى) [ كجيد از دهستانهاي اشكور در اطراف املش مي باشد]

محمد ولى مظفرى كجيدى (كوجيدى) شاعر، ترانه‌سرا و پژوهشگر فرهنگ و ادب عامۀ گيلان، به سال ١٣١٧ در دهكدۀ كجيد تولد يافت. وى بعد از تحصيلات مقدماتى در مدرسۀ علوم دينى پاى به ميدان زندگى و امرار معاش گذاشت و به مشاغل آزاد روى آورد. ولى مظفرى كه اغلب عمر او در مناطق: اسپيلى، ديلمان، نياول، املش و لنگرود سپرى گرديد در شعر و شاعرى و پژوهش در زمينه‌هاى فرهنگ عاميانه استعداد زيادى داشت. ترانه‌هاى آهنگين او را، خوانندگان هنرمند گيلان از جمله فريدون پوررضا، بهمن يوسفى، جواد شجاعى‌فرد، و زنده‌ياد سيد على زيباكنارى اجراء كردند. «هيبت» ، «وسمار» و «آت‌مات» از جمله ترانه‌هاى فولكلوريك محمد ولى مظفرى مى‌باشند. اين شاعر مردم‌دوست و تلاشگر در ميدان زندگى يك بار ديگر در ۴٠ سالگى به ادامه تحصيل پرداخت. وى با مطبوعات تهران و گيلان همكارى مداوم داشت و آثارش در مجله‌هاى توفيق، فردوسى و دامون (كه در اوايل انقلاب اسلامى در رشت منتشر مى‌شد) چاپ گرديد.

در تيرماه سال ١٣۶٢ در يك تصادف اتومبيل، زندگى را بدرود گفت. آثار ارزنده و قابل بررسى او از اين‌قرار است:

١- «نوغاندار» (منظومه‌اى به گويش مردم جنوب گيلان شرق: گالشى ديلمانى، همراه با آوانويسى و معنى واژه‌ها) ،١٣۵٨. «پِوشِه، پِوشِه، دَر بيٰا!»
(سوت‌سوتك، سوت‌سوتك بيا بيرون!)
منظومۀ گيلكى به گويش مردم جنوب گيلان شرق (شمام) همراه با برگردان فارسى،١٣۵٩.

چهار نوار صوتى از سروده‌هاى شاعر

بندهايى از منظومۀ بلند نوغاندار (در اوزان نيمائى)

بندهايى از منظومۀ بلند نوغاندار (در اوزان نيمائى)

نوغُانْدارْ

نوغُانْدارْ

هوا سَرده
هيسَه‌مْ دامُانْ
شَرَمْ دار چَكَلْ نِشتَه‌مْ
رفيقْ دارَمْ ولى تنهامْ
اى سرما مِيانْ، مو دِ بى‌پَامْ
* نوغُانْدارَمْ هيسَه‌مْ دَامُانْ
ايرْ سَرْدَه، دَموْر دَه‌ىِ‌دِ
كَلاچَ نى‌نَزَنَه پَرْ
نياىِ فرياد هيجَّا جى-
فَقَط بُورانَ كَ دايَمْ
كَشَه وَزّه، زَنَه سيلى مى‌گوشُانَ
* خوداوندا!
زَمين سرده-هوا سرده
مى‌دَسْ سرده-مى‌پا سرده
مى‌ديلْ غوصّه جى، پُور درده
مى‌ديم وَشنايى جى، زرده!
مى‌دازْ كولَ-ه
مى‌دَسْ خَسَّه‌ىِ
&

(٣ تا ٨١۵)

۵۴۴ مَنّمْ دازَ-مى‌دَسْ داشْتَنْ
مَنّمْ خالَ-كِونَه دِبِينْ
كِشَه گيتَه مَنّمْ خَالَ
اينَنْ مى‌بَخْتَ، اقبالَ-ه؟
چَرَا سنگينَ بوى، مى‌دَسْ؟
چَرَا جيرْ جُارْ نَشوونْ مى‌دَسْ؟
خودا وَسَّ-ه
خودا وَسَّ-ه

برگردان به فارسى
نوغاندار

هوا سرد است
در جنگل هستم
روى درخت «شَرَم» آنجا كه شاخه‌ها مى‌رويند نشسته‌ام
رفيق دارم، امّا تنها هستم
ميان اين سرما، من ديگر از پاى افتادم!
* نوغاندار و پرورش‌دهندۀ كرم ابريشم هستم و در ميان جنگل هستم
اينجا سرد و غرق‌شده در سكوت و خاموشى است
كلاغ هم پر نمى‌زند!
آواى پرستو و چلچله بگوش نمى‌رسد
فقط بوران است كه پى‌درپى و مدام زوزه مى‌كشد، سيلى مى‌زَند گوشهايم را
* خدايا و خداوندا! زمين سرد و هوا سرد است
دستم و پايم سرد است
دلم از غصّه، پر از درد است
چهره‌ام از گرسنگى، زرد است
داس من ديگر تيزى و بُرندگى ندارد
دستم خسته است!
قادر نيستم داس را در دستم نگاهدارم
نمى‌توانم شاخه‌ها را از بُن ببرم
شاخه را نمى‌توانم در بغلم جاى دهم
اين هم بخت و اقبال من است؟
چرا دستم سنگين شده و بفرمانم نيست
چرا دستم تكان نمى‌خورد و بالا و پايين حركت نمى‌كند
خدا، بس است. . .
خدا، بس است. . .
 صص 543-544 جلد 2 كتاب گيلان  نوشته ابراهيم اصلاح عرباني

 گردآوري و تنظيم اسماعيل اشكور كيايي م 1348 سپارده  ساكن تهران بزرگ