پشمینه (کلکنه)گیاهى است که در لرستان، دلفان، کرمانشاه آن را “پشمینه” یا “کلکنه”یا “کلکینه” و به زبان ترکی “توکلیجه” و به فارسی “چای کوهی” مى‏گویند.

پشمینه (کلکنه) را با انگلیسی “Stachys lavandulifolia” و در فارسی “چای کوهی” می نامند

گل‏هاى گیاه دارویی پشمینه بصورت سنبله‏هاى پنبه مانند و آبى مایل به بنفش است.

از خواص دارویی این گیاه، مدر (ادار آور ) بودن آن است و همین خاصیت برای شستشوی مجرای ادراری (کلیه و مثانه) می باشد.

این گیاه برای سیستم دستگاه عصبی خاصیت آرام بخش دارد.

چای کوهی یک نوشیدنی آرام بخش برای رفع خستگی و ضد افسردگی است.

چای کوهی که به آن توکلیجه نیز می گویند، از تیره ی گیاهان معطر و آرامش بخش اعصاب است. گل این گیاه که به صورت سنبله ای از گل های ریز صورتی مایل به سرخ رنگ است، درمیان کاسبرگ هایی با رنگ سبز روشن نقره ای و پشمالو قرار دارد. از این رو در زبان آذری به آن توکلیجه یا پشمالو گفته می شود.

چای کوهی یک تونیک (تقویت کننده ی) قوی برای اعصاب است

این گیاه مفرح، نشاط انگیز و شادی آور بوده و دارای خاصیت ضد درد به ویژه دردهای مفصلی، رماتیسمی، سردرد، سرگیجه و دردهای عصبی است.

مصرف این گیاه خستگی ذهنی را برطرف می سازد وبه علت انرژی زایی و نشاط انگیزی می تواند برای رفع خستگی و   بی حوصلگی در افراد افسرده مورد استفاده قرار گیرد.

علاوه بر این ها چای کوهی اشتها آور و مدر ملایم است هم چنین در تنظیم اعمال گوارشی و تقویت کبد به ویژه کمک به هضم غذا کاربرد دارد.

این گیاه در درمان بیماری های معده و روده با منشاء روانی و بیماری های اسهال توأم با تحریکات عصبی، نقش موثر و آرامش بخشی دارد.

گفتنی است،این گیاه از داروهایی است که باعث سقط جنین در زنان باردار می شود.

بطور خلاصه می توان به خواص زیر نیز اشاره کرد :

۱)ضد کرم معده و روده می باشد.

۲)ادرار آور وقاعده آور است .

۳)گرفتگی صدا را باز می کند و خلط آور است.

۴)برای درمان مرض کزاز بکار می رود.

۵)اگر برگ آنرا بصورت پودر دارورید و روی زخم های عمیق و متعفن بپاشید این نوع زخم ها را خوب می کند.

۶)درمان کننده اسهال و اسهال خونی است .

۷)برای درد دنبالچه بهترین دارو است .

۸)اگر مشکوک به خونریزی مغزی هستید و یا احتمال خونریزی مغزی وجود دارد حتما از این دارو استفاده کنید .

۹)ضعف جنسی را درمان می کند.

۱۰)درمان کننده بیماری مننژیت است .

۱۱)برای درمان فلج بکار می رود .

۱۲)سیاه سرفه را از بین می برد.

۱۳)درد پشت و گردن و خشکی گردن را درمان می کند .

۱۴)برای کم خونی مفید است .

۱۵)چای کوهی اشتها را باز می کند بنابراین می توان آنرا به بچه ها و افراد مسن که اشتها ندارند داد.

۱۶)ضد افسردگی می باشد .

۱۷)درمان کننده بیخوابی است .

۱۸)در درمان سرمخوردگی معجزه می کند .

۱۹)برای درمان تب و اثر نیش سمی حشرات بکار میرود.

ميزان مصرف و طرز تهيه ي چاي كوهي

    يك قاشق مرباخوري پر از چاي كوهي را در يك ليوان آب جوش ريخته و با قاشق خوب به هم بزنيد. آن گاه روي آن را با يك نعلبكي بپوشانيد و بگذاريد مدت 20 دقيقه بماند تا دم بكشد. سپس آن را صاف كرده و با شكر سرخ ميل كنيد.

    اين چاي، يك نوشيدني خوش رنگ، خوش مزه و دل چسب است كه در شب هاي سرد پاييزي و زمستان، پس از يك روز كار و تلاش با ايجاد آرامش و رفع خستگي، انرژي از دست رفته را به شما باز مي گرداند.

از نظر طب قديم ايران اين گياه گرم و خشك است . ماده قرمز رنگي كه در برگهاي چاي كوهي وجود دارد وبا فشار دادن برگها از آن استخراج مي شود براي التيام زخم ها و درمان سوختگي ها به كار مي رود .

    چای کوهی درمان کننده بیماری مننژیت است؛ درد پشت و گردن و خشکی گردن را درمان می کند و ضدافسردگی است. این گیاه اشتها را باز می کند بنابراین می توان آنرا به بچه ها و افراد مسن که اشتها ندارند داد. کسانی که از داروهای آسم و ضدسرماخوردگی و حساسیت استفاده می کنند نمی توانند چای کوهی مصرف کنند خاصیت این گیاه در درمان افسردگی به اثبات رسیده و مکانیزم اثر ضد افسردگی آن از طریق مهار آنزیمی است.

   براي تهيه جوشانده و يا دم كرده اين گياه بايد حدود يك قاشق چايخوري برگ و گل خشك گياه را در دو فنجان آب جوش ريخته و آن را آنقدر بجوشانيد تا يك فنجان باقي بماند سپس آنرا مصرف كنيد .

گياه شناسي چاي كوهي

   چاي كوهي گياهي است از تیره کلازیاسه (Clusiaceae) که به مقدار زياد در آمريكا و اروپا پرورش مي يايد و معمولا به صورت خودرو در ميان مزارع گندم و ذرت يافت مي شود . چاي كوهي در اروپاو آمريكا به نام سنت جونز شهرت دارد و مدتي است كه بسيار معروف شده است .

   جالب است بدانيد كه روغن چاي كوهي براي مدت سه قرن در انگلستان تنها داروي زخم ها بوده است.

   اين گياه در ارتفاعات كم و متوسط رويش دارد و در بيشتر مناطق ايران ديده مي شود و فصل رويش آن اواسط ارديبهشت تا اواخر خرداد است.

   اين گياه خواص متعددي دارد. بسيار خوش عطر و بو و لذيذ است و مي تواند جايگزين خوبي براي چاي عصرانه يا ظهر باشد.

   در اروپا نانوائي ها اين گياه را خوب مي شناسند زيرا كمي از آن را به آرد اضافه مي كنند كه نان را بهتر و خوش طعم تر مي كند .

    گلهاي چاي كوهي به رنگ سفيد يا زرد مي باشند كه در بالاي ساقه به صورت مجتمع به چشم مي خورد . اين گلها كمي معطر و داراي بوي مخصوصي مي باشد . ميوه چاي كوهي به شكل كپسول است.

     ماده موثره این گیاه هایپریسین میباشد که فراورده های آن هم بر اساس همین ماده استاندارد سازی می‌شوند و اثر ضد افسردگی گیاه نیز مربوط به این ماده میباشد.در واقع این ماده مهار کننده ی آنزیم mono amino oxidase Mao میباشد که کاملاً مانند داروی ترانیل سیپرومین میباشد. از این گیاه دو فراورده دارویی در بازار ایران موجود میباشد.قطره هایپیران و قرص پرفوران که هر دو در درمان افسردگی کاربرد دارند. نکته قابل ذکر در مورد این گیاه و فراورده های آن تداخلات زیاد آن میباشد که مصرف آن را محدود نموده است و دلیلش هم مهار آنزیمی است.

   از خواص دارويي اين گياه، مدر (ادار آور ) بودن آن است و همين خاصيت براي شستشوي مجراي ادراري (كليه و مثانه) می باشد.اين گياه براي سيستم دستگاه عصبي خاصيت آرام بخش دارد.

    همچنين اين گياه از داروهايي است كه باعث سقط جنين در زنان باردار مي شود.

چاي كوهي يك نوشيدني آرام بخش براي رفع خستگي و ضد افسردگي

    چاي كوهي كه به آن توكليجه نيز مي گويند، از تيره ي گياهان معطر و آرامش بخش اعصاب است. گل اين گياه كه به صورت سنبله اي از گل هاي ريز صورتي مايل به سرخ رنگ است، در

ميان كاسبرگ هايي با رنگ سبز روشن نقره اي و پشمالو قرار دارد. از اين رو در زبان آذري به آن توكليجه يا پشمالو گفته مي شود.

    چاي كوهي يك تونيك (تقويت كننده ي) قوي براي اعصاب است. اين گياه مفرح، نشاط انگيز و شادي آور بوده و داراي خاصيت ضد درد به ويژه دردهاي مفصلي، رماتيسمي، سردرد، سرگيجه و دردهاي عصبي است. مصرف اين گياه خستگي ذهني را برطرف مي سازد وبه علت انرژي زايي و نشاط انگيزي مي تواند براي رفع خستگي و   بي حوصلگي در افراد افسرده مورد استفاده قرار گيرد. علاوه بر اين ها چاي كوهي اشتها آور و مدر ملايم است. هم چنين در تنظيم اعمال گوارشي و تقويت كبد به ويژه كمك به هضم غذا كاربرد دارد.

    اين گياه در درمان بيماري هاي معده و روده با منشاء رواني و بيماري هاي اسهال توأم با تحريكات عصبي، نقش موثر و آرامش بخشي دارد.

- سايت http://giyah-daroo.ir داروهاي گياهي

- سايت سلكابن اشكور

- تحقيقات ميداني از همولايتي هاي اشكوري

-..................

تحقيق و گردآوري : اسماعيل اشكور كيايي م 1348 سپارده